Florian Marciniak był jednym z najwybitniejszych naczelników harcerstwa w okresie międzywojennym i podczas II wojny światowej. Po wybuchu wojny zorganizował konspiracyjną organizację Szare Szeregi i został jej pierwszym dowódcą. Kierował akcjami małego sabotażu oraz próbami odbijania harcerzy z rąk gestapo. Sam został aresztowany w 1943 roku. Zginął rok później, zamordowany przez Niemców wraz z grupą wielkopolskich harcerzy w obozie koncentracyjnym Gross-Rosen.
Florian Marciniak - naczelnik Szarych Szeregów
Florian Marciniak urodził się 4 maja 1915 roku w Gorzycach, w Wielkopolsce. Był drużynowym 21. Poznańskiej Drużyny Harcerzy i wiceprezesem Akademickiego Koła Harcerskiego. W 1938 roku uzyskał stopień harcmistrza. Po wybuchu II wojny światowej zorganizował w Poznaniu Wojenne Pogotowie Harcerzy, a następnie przybył do Warszawy, gdzie kontynuował tę działalność.
W Warszawie Marciniak stanął na czele konspiracyjnej organizacji harcerskiej o nazwie Szare Szeregi. Był jej pierwszym naczelnikiem w latach 1939-1943. Kierował akcjami małego sabotażu oraz próbami odbijania harcerzy z rąk gestapo. Dbano w Szarych Szeregach o wszechstronny rozwój młodych konspiratorów. Organizacja miała wychować przyszłe elity niepodległej Polski.
Struktura i cele Szarych Szeregów
Szare Szeregi zachowały przedwojenną strukturę ZHP. Poszczególne ogniwa miały swoje konspiracyjne kryptonimy. Kwatera Główna była "Pszczołą", chorągwie to "Ule", a zastępy "pszczoły". W 1942 r. harcerze SS podzielili się na "Zawiszaków", Bojowe Szkoły i Grupy Szturmowe.
Marciniak określił cele organizacji - zachowanie ciągłości państwa polskiego poprzez funkcjonowanie jego instytucji w konspiracji. Dlatego SS ściśle współpracowały z Polskim Państwem Podziemnym.
Losy Floriana Marciniaka przed II wojną światową
Marciniak pochodził z Gorzyc w Wielkopolsce, z rodziny chłopskiej. Do gimnazjum chodził w Poznaniu, a w 1934 roku rozpoczął studia prawno-ekonomiczne na Uniwersytecie Poznańskim. W latach 1937-1938 był instruktorem Centralnej Szkoły Instruktorskiej w Górkach Wielkich.
To on na pytanie: jak walczyć?, odpowiedział: w pierwszej linii! Wziął na siebie cały ciężar tej trudnej decyzji. [...] Rozumiał, że ta walka bez względu na jej formę dobraną właściwie do wieku walczących, musi być walką serio, musi uczyć każdej pracy z pełnym zaangażowaniem, z pełnym poświęceniem
Pisał o nim Stanisław Broniewski "Orsza", późniejszy naczelnik Szarych Szeregów. Podkreślał, że Marciniak rozumiał konieczność prowadzenia walki z okupantem, nawet przez najmłodszych harcerzy.
Czytaj więcej: Kulisy wybuchu w Rotundzie: co się stało w wielkim wybuchu w Rotundzie?
Działalność Marciniaka w pierwszych dniach wojny
W pierwszych dniach września 1939 r. Marciniak zorganizował w Poznaniu Wojenne Pogotowie Harcerzy. 8 września dotarł do Warszawy i kontynuował tę działalność. Harcerze w stolicy tworzyli m.in. patrole sanitarne i pomagali gasić pożary.
Kluczową decyzją było zejście harcerstwa do podziemia. Marciniak zgodził się stanąć na czele konspiracyjnej organizacji, która przyjęła nazwę Szare Szeregi. Jej zadaniem była walka z okupantem, ale też formowanie przyszłych elit niepodległej Polski.
Szare Szeregi w akcji
Od wiosny 1943 r. SS zintensyfikowały działalność dywersyjną, co wiązało się z dużym ryzykiem. Dochodziło do aresztowań harcerzy, Marciniak zaakceptował plan odbicia Jana Bytnara "Rudego" z rąk gestapo. Akcja z 26 III 1943 r. przeszła do historii jako Akcja pod Arsenałem.
Po wybuchu powstania w getcie warszawskim, Marciniak zorganizował pomoc dla walczących Żydów. Argumentował: "Tam giną obywatele Rzeczypospolitej".
| 6 maja 1943 | Aresztowanie Marciniaka przez gestapo |
| 20 lutego 1944 | Zamordowanie Marciniaka w obozie Gross-Rosen |
Uwięzienie i próba uwolnienia Marciniaka
Florian Marciniak został aresztowany 6 maja 1943 r. przez gestapo w jednej z warszawskich jadłodajni. Szare Szeregi próbowały go odbić z rąk Niemców podczas transportu na Pawiak. Niesprzyjające okoliczności uniemożliwiły jednak tę akcję.
Marciniaka przewieziono do Poznania i uwięziono w Forcie VII. Podczas śledztwa był torturowany. Próbował ucieczki, wyskakując z samochodu, co skończyło się dla niego obrażeniami.
Szare Szeregi nie zaprzestały prób uwolnienia swojego dowódcy. Niestety, zanim zdołano przygotować kolejny plan odbicia go, Marciniaka wywieziono do KL Gross-Rosen.
Śmierć naczelnika Szarych Szeregów
Florian Marciniak został zamordowany przez Niemców 20 lutego 1944 r. w obozie koncentracyjnym Gross-Rosen, wraz z grupą wielkopolskich harcerzy. Jego żona Zofia zmarła rok później, 16 kwietnia 1945 r., na tyfus w Bergen-Belsen.
Aleksander Kamiński ocenił, że Marciniak był jednym z najwybitniejszych naczelników harcerstwa w okresie międzywojennym oraz podczas wojny. W 2006 r. prezydent Lech Kaczyński odznaczył Marciniaka pośmiertnie Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski.
Podsumowanie
Florian Marciniak był jednym z najwybitniejszych naczelników konspiracyjnej organizacji harcerskiej Szare Szeregi. Aresztowany przez gestapo, został zamordowany przed 80 laty - 20 lutego 1944 roku w obozie koncentracyjnym Gross-Rosen. Jego heroiczna postawa w okresie okupacji niemieckiej w Polsce jest przykładem poświęcenia dla ojczyzny.
Losy Floriana Marciniaka pokazują dramatyczne dzieje Polski podczas II wojny światowej. Działalność Szarych Szeregów i ich młodych bohaterów, takich jak Marciniak, na zawsze wpisała się w historię polskiego harcerstwa i walki o niepodległość naszego kraju.
Tagi
Udostępnij
