Solidarność to jeden z najważniejszych ruchów społecznych w historii Polski, który odegrał kluczową rolę w obaleniu komunizmu. Powstał w 1980 roku w wyniku strajków robotniczych, z Lechem Wałęsą na czele. Głównym celem Solidarności była walka o prawa pracownicze, demokrację i niepodległość. W artykule przybliżamy kluczowe wydarzenia związane z tym ruchem: jego początki, działaczy, protesty lat 80. oraz wpływ na odzyskanie suwerenności przez Polskę. Zapraszam do lektury pasjonującej historii Solidarności.
Początki ruchu Solidarność w Polsce
Solidarność zrodziła się w 1980 roku z buntu robotników przeciwko warunkom życia w komunistycznej Polsce. Bezpośrednim impulsem do jej powstania były strajki w Stoczni Gdańskiej w sierpniu 1980 roku. Ich przyczyną było zwolnienie z pracy działaczki Wolnych Związków Zawodowych Anny Walentynowicz. W geście solidarności robotnicy, pod przywództwem Lecha Wałęsy, rozpoczęli strajk okupacyjny domagając się m.in. przywrócenia Walentynowicz do pracy. Strajk szybko rozszerzył się na inne zakłady w Trójmieście.
17 sierpnia powstał Międzyzakładowy Komitet Strajkowy z Wałęsą na czele, który 31 sierpnia podpisał z władzami porozumienie znoszące cenzurę i zezwalające na powstanie niezależnych związków zawodowych. Był to wielki sukces strajkujących robotników. We wrześniu 1980 roku w całej Polsce zaczęły powstawać komitety założycielskie Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”, który na I Krajowym Zjeździe Delegatów we wrześniu 1981 r. liczył już ponad 9 mln członków.
Kluczowe postacie Solidarności i ich działalność
Lech Wałęsa był niekwestionowanym przywódcą i twarzą Solidarności w latach 80. To on stał na czele strajków w Stoczni Gdańskiej w sierpniu 1980 r., które zapoczątkowały utworzenie związku. Był też przewodniczącym Krajowej Komisji Porozumiewawczej, a od września 1980 r. przewodniczącym Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”. Jego charyzma i zdolności przywódcze odegrały kluczową rolę w mobilizowaniu milionów Polaków do walki z komunizmem.
Do innych ważnych działaczy Solidarności należeli m.in.: Anna Walentynowicz, Andrzej Gwiazda, Bogdan Borusewicz, Tadeusz Mazowiecki. Organizowali oni protesty robotnicze, zakładali komitety strajkowe, negocjowali z władzami, budowali struktury i programy działania związku.
Główne postulaty i cele ruchu Solidarność
Solidarność od samego początku stawiała sobie za cel obronę praw pracowniczych, walkę z ubóstwem i wyzyskiem robotników przez partię komunistyczną. Chodziło przede wszystkim o polepszenie warunków pracy, płacy, mieszkalnictwa i zaopatrzenia. Jednak szybko do tych celów ekonomicznych doszły też postulaty polityczne - demokratyzacji życia w Polsce, wolności słowa i zrzeszania się, usunięcia cenzury, uwolnienia więźniów politycznych. W rezultacie Solidarność stała się masowym ruchem na rzecz reform i demokratyzacji kraju.
W 1981 r. na I Krajowym Zjeździe Delegatów uchwalono program Solidarności, który zawierał postulaty społeczne i polityczne, m.in. prawa do strajku, niezależnych mediów, wolnych wyborów. Była to realna alternatywa dla komunistycznych rządów PZPR.
Najważniejsze postulaty Solidarności:
- pluralizm związkowy,
- prawo do strajku,
- poprawa warunków pracy i płacy,
- dostęp do niezależnych mediów,
- wolność słowa i zrzeszania się,
- reforma gospodarcza.
Strajki i protesty Solidarności w latach 80.
Lata 1980-1981 to okres masowych strajków i protestów Solidarności, które sparaliżowały gospodarkę PRL. Do największych należały: strajki w Stoczni Gdańskiej, Hucie Katowice, kopalni Wujek (strajk okupacyjny). Robotnicy protestowali przeciwko złym warunkom pracy i życia. Solidarność organizowała też wiece, marsze, akcje ulotkowe. Władze próbowały ograniczyć jej działalność, ale bezskutecznie.
W grudniu 1981 r. generał Wojciech Jaruzelski wprowadził stan wojenny, internował tysiące opozycjonistów, zdelegalizował Solidarność. Jednak podziemne struktury związku nadal działały, wydając prasę i organizując protesty. Największe miały miejsce w 1988 r. fala strajków zmusiła władze do rozmów z opozycją.
Największe protesty Solidarności:
| Sierpień 1980 | Strajki w Stoczni Gdańskiej |
| Marzec 1981 | Strajk w Hucie Katowice |
| Grudzień 1981 | Strajki po wprowadzeniu stanu wojennego |
| Sierpień 1988 | Fala strajków (Stocznia Szczecińska i in.) |
Rola Solidarności w obaleniu komunizmu w Polsce
Solidarność odegrała kluczową rolę w demontażu systemu komunistycznego w Polsce na przełomie lat 80. i 90. Po pierwsze, była pierwszą w krajach bloku sowieckiego organizacją, która skutecznie przeciwstawiła się dominacji partii komunistycznej i zwróciła społeczeństwo przeciwko niej.
Po drugie, mimo delegalizacji w 1981 r., Solidarność w podziemiu nadal prowadziła działalność informacyjną i mobilizowała do oporu przeciwko władzom. Jej odrodzenie w 1989 r. pozwoliło na organizację wyborów czerwcowych i zwycięstwo opozycji.
Wreszcie, rząd Tadeusza Mazowieckiego z udziałem działaczy Solidarności zapoczątkował reformy polityczne i gospodarcze, które demontowały system komunistyczny. Bez Solidarności nie byłoby zmian 1989 roku w Polsce.
Solidarność pokazała całemu blokowi sowieckiemu, że opór przeciwko komunistom jest możliwy. To była iskra, która rozpaliła ogień rewolucji demokratycznych w całej Europie Środkowo-Wschodniej.
Działalność Solidarności po 1989 roku
Choć po obaleniu komunizmu rola Solidarności zmalała, związek nadal odgrywa istotną funkcję w polskim życiu publicznym. W latach 90. bronił interesów pracowniczych w procesie reform gospodarczych. Był też zapleczem politycznym dla rządów postsolidarnościowych.
Obecnie NSZZ „Solidarność” liczy ok. 600 tys. członków. Zajmuje stanowisko w sprawach społeczno-gospodarczych, krytykując np. podnoszenie wieku emerytalnego czy prywatyzację strategicznych gałęzi przemysłu. Wspiera też obecny konserwatywny rząd PiS. Choć nie ma już takiego znaczenia jak w latach 80., nadal pozostaje ważną siłą w polskiej polityce.
Podsumowanie
Solidarność była masowym ruchem społecznym, który zmienił bieg historii Polski. Zrodziła się z protestów robotniczych w 1980 roku i szybko zjednoczyła miliony Polaków w walce z komunizmem. Dzięki strajkom, demonstracjom i akcjom obywatelskim Solidarność wymogła na władzach demokratyzację życia publicznego. Mimo delegalizacji w 1981 roku, działała w podziemiu i odegrała kluczową rolę w obaleniu komunizmu w 1989 roku. Choć dziś nie ma takiego znaczenia, pozostaje ważnym związkiem zawodowym i głosem w polskiej debacie publicznej.
Solidarność pokazała, że zjednoczeni w słusznej sprawie zwykli ludzie-pracownicy mają siłę, by walczyć o swoje prawa i zmieniać rzeczywistość. To uniwersalne przesłanie na zawsze wpisało się w historię Polski i świata.
Tagi
Udostępnij