Atak ZSRR na Polskę: Nieznane fakty z początku II wojny światowej

Atak ZSRR na Polskę: Nieznane fakty z początku II wojny światowej
Autor Julianna Pietrzak
Julianna Pietrzak12 października 2024 | 8 min

Atak Związku Radzieckiego na Polskę 17 września 1939 roku to wydarzenie, które często pozostaje w cieniu niemieckiej inwazji z 1 września. Jednakże ten sowiecki cios w plecy miał ogromne znaczenie dla losów II Rzeczypospolitej i dalszego przebiegu II wojny światowej. W tym artykule przyjrzymy się mniej znanym aspektom sowieckiej agresji, które rzucają nowe światło na początek globalnego konfliktu.

Od tajnych protokołów paktu Ribbentrop-Mołotow po zapomniane bitwy polsko-sowieckie, odkryjemy fakty, które przez lata były pomijane w oficjalnych narracjach historycznych. Poznamy kulisy decyzji Stalina, losy polskich jeńców oraz reakcje społeczności międzynarodowej na ten akt agresji.

Kluczowe wnioski:
  • Atak ZSRR na Polskę był wynikiem tajnego porozumienia z nazistowskimi Niemcami, co znacząco wpłynęło na przebieg wojny.
  • Polskie siły stawiły zacięty opór Armii Czerwonej, tocząc wiele zapomnianych bitew na wschodnich rubieżach kraju.
  • Sowiecka inwazja spotkała się z ograniczoną reakcją międzynarodową, co ułatwiło ZSRR realizację planów ekspansji.

Tajny pakt Ribbentrop-Mołotow: Kulisy podziału Polski

23 sierpnia 1939 roku w Moskwie doszło do wydarzenia, które miało dramatycznie zmienić losy Europy. Tego dnia podpisano pakt Ribbentrop-Mołotow, nazwany od nazwisk ministrów spraw zagranicznych III Rzeszy i ZSRR. Oficjalnie był to pakt o nieagresji, ale jego tajne protokoły zawierały plan podziału Europy Środkowo-Wschodniej między dwa totalitarne mocarstwa.

Polska znalazła się w centrum tego cynicznego układu. Hitler i Stalin uzgodnili, że napad ZSRR na Polskę nastąpi po agresji niemieckiej, co miało stworzyć pozory "misji pokojowej" Armii Czerwonej. Granica między strefami wpływów miała przebiegać wzdłuż rzek Narew, Wisła i San. Ta tajna umowa była de facto wyrokiem śmierci na II Rzeczpospolitą.

Ciekawostka: Istnienie tajnych protokołów do paktu Ribbentrop-Mołotow było przez długi czas negowane przez władze sowieckie. Dopiero w 1989 roku, pod naciskiem opinii publicznej, Michaił Gorbaczow przyznał, że dokumenty te istnieją.

Sowiecka strategia i przygotowania do inwazji na Polskę

Przygotowania ZSRR do ataku na Polskę rozpoczęły się już w sierpniu 1939 roku. Stalin, pewny swojej pozycji po podpisaniu paktu z Hitlerem, rozpoczął mobilizację Armii Czerwonej. Do granicy z Polską skierowano dwie potężne grupy uderzeniowe: Front Białoruski i Front Ukraiński, liczące łącznie ponad 600 tysięcy żołnierzy.

Sowiecka strategia opierała się na założeniu, że Polska, walcząca już z Niemcami, nie będzie w stanie stawić skutecznego oporu na wschodzie. Plan zakładał błyskawiczne zajęcie terenów aż po linię uzgodnioną w tajnym protokole. Armia Czerwona miała wykorzystać element zaskoczenia i przewagę liczebną, by szybko złamać polską obronę.

Przygotowania propagandowe

Równolegle z przygotowaniami militarnymi, sowiecka machina propagandowa ruszyła pełną parą. Kreml rozpowszechniał narrację o konieczności "ochrony" mniejszości białoruskiej i ukraińskiej w Polsce. To miało stanowić pretekst do interwencji i usprawiedliwić agresję w oczach opinii międzynarodowej oraz własnych obywateli.

  • Mobilizacja ponad 600 tysięcy żołnierzy Armii Czerwonej
  • Utworzenie dwóch frontów uderzeniowych: Białoruskiego i Ukraińskiego
  • Intensywna kampania propagandowa uzasadniająca interwencję

Zapomniane bitwy: Starcia polsko-sowieckie we wrześniu 1939

Gdy 17 września 1939 roku Armia Czerwona przekroczyła granice Polski, rozpoczął się dramatyczny rozdział wojny obronnej. Wbrew nadziejom Stalina, polscy żołnierze i cywile stawili zacięty opór. Choć atak ZSRR na Polskę często jest pomijany w opracowaniach historycznych, to właśnie na Kresach Wschodnich rozegrały się heroiczne, choć zapomniane bitwy.

Jednym z najbardziej znanych starć była obrona Grodna. Miasto, bronione przez lokalny garnizon i cywilnych ochotników, przez trzy dni stawiało opór sowieckim czołgom. Symbolem tego oporu stał się 13-letni Tadzio Jasiński, który zginął próbując zniszczyć sowiecki czołg butelką z benzyną. Ta bitwa pokazała determinację Polaków w obliczu podwójnej inwazji.

Miejsce bitwy Data Siły polskie Siły sowieckie
Grodno 20-22 września 1939 ok. 2000 żołnierzy i cywilów ok. 20000 żołnierzy, czołgi
Szack 28-29 września 1939 ok. 3000 żołnierzy KOP ok. 13000 żołnierzy

Innym przykładem heroicznej obrony była bitwa pod Szackiem, gdzie żołnierze Korpusu Ochrony Pogranicza pod dowództwem gen. Wilhelma Orlika-Rückemanna przez dwa dni odpierali ataki przeważających sił sowieckich. Te i inne starcia, choć często zakończone porażką, pokazały światu, że Polska walczy na dwa fronty, nie poddając się bez walki.

Losy polskich jeńców wojennych w rękach Armii Czerwonej

Zdjęcie Atak ZSRR na Polskę: Nieznane fakty z początku II wojny światowej

Po zajęciu wschodnich terenów Polski, Armia Czerwona wzięła do niewoli tysiące polskich żołnierzy i oficerów. Los tych jeńców stał się jednym z najbardziej tragicznych rozdziałów ataku ZSRR na Polskę. Władze sowieckie, łamiąc międzynarodowe konwencje, traktowały pojmanych Polaków nie jako jeńców wojennych, ale jako "wrogów ludu".

Szczególnie dramatyczny był los polskich oficerów i przedstawicieli inteligencji. Na mocy decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940 roku, tysiące z nich zostało zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Miednoje. Ta zbrodnia, znana jako zbrodnia katyńska, miała na celu pozbawienie narodu polskiego elity intelektualnej i przywódczej.

Obozy jenieckie i deportacje

Szeregowi żołnierze i podoficerowie trafiali do obozów jenieckich rozsianych po całym terytorium ZSRR. Warunki w tych obozach były często nieludzkie - jeńcy cierpieli z powodu głodu, chorób i wyczerpującej pracy przymusowej. Wielu z nich nie przeżyło niewoli.

  • Około 250 000 polskich żołnierzy trafiło do sowieckiej niewoli
  • Ponad 20 000 oficerów i przedstawicieli inteligencji zostało zamordowanych w ramach zbrodni katyńskiej
  • Tysiące jeńców zmarło w obozach z powodu głodu i chorób

Propaganda sowiecka wobec ludności zajętych terenów Polski

Po wkroczeniu na tereny wschodniej Polski, sowieckie władze rozpoczęły intensywną kampanię propagandową skierowaną do miejscowej ludności. Głównym celem tej propagandy było usprawiedliwienie napadu ZSRR na Polskę oraz pozyskanie przychylności mieszkańców okupowanych terenów.

Sowieci przedstawiali się jako wyzwoliciele, którzy przyszli "oswobodzić" Ukraińców i Białorusinów spod "polskiego jarzma". Propaganda głosiła hasła o sprawiedliwości społecznej, równości i lepszym życiu pod rządami komunistów. Jednocześnie prowadzono brutalne działania wymierzone w polską administrację, ziemiaństwo i inteligencję.

Przykład sowieckiej propagandy: "Robotnicy, chłopi i inteligencjo pracująca Zachodniej Ukrainy i Zachodniej Białorusi! Bierzcie władzę w swoje ręce! Zrzućcie jarzmo obszarników i kapitalistów!"

Władze sowieckie organizowały masowe wiece i demonstracje, podczas których lokalna ludność "spontanicznie" wyrażała radość z przyłączenia do ZSRR. Przeprowadzono też sfałszowane wybory do Zgromadzeń Ludowych Zachodniej Ukrainy i Zachodniej Białorusi, które "jednogłośnie" opowiedziały się za włączeniem tych ziem do Związku Radzieckiego.

Międzynarodowe reakcje na agresję ZSRR przeciwko Polsce

Reakcja społeczności międzynarodowej na atak ZSRR na Polskę była zaskakująco powściągliwa. Mimo że Wielka Brytania i Francja wypowiedziały wojnę Niemcom po ich agresji na Polskę, nie podjęły żadnych konkretnych działań przeciwko Związkowi Radzieckiemu. Ta bierność była w dużej mierze wynikiem skomplikowanej sytuacji politycznej i obaw przed eskalacją konfliktu.

Stany Zjednoczone, wówczas jeszcze neutralne, ograniczyły się do wyrażenia "moralnego potępienia" sowieckiej agresji. Prezydent Franklin D. Roosevelt publicznie stwierdził, że ZSRR de facto współpracuje z nazistowskimi Niemcami, ale nie pociągnęło to za sobą żadnych konkretnych sankcji.

Reakcje państw bałtyckich i Rumunii

Szczególnie zaniepokojone sowiecką agresją były państwa bałtyckie i Rumunia. Dla nich stało się jasne, że pakt Ribbentrop-Mołotow oznacza bezpośrednie zagrożenie ich niepodległości. W ciągu następnych miesięcy obawy te się potwierdziły, gdy ZSRR wymusił na Litwie, Łotwie i Estonii zgodę na utworzenie baz wojskowych, a następnie zaanektował te kraje.

Państwo Reakcja na atak ZSRR na Polskę
Wielka Brytania Brak wypowiedzenia wojny ZSRR, ograniczone protesty dyplomatyczne
Francja Podobnie jak Wielka Brytania, brak konkretnych działań
USA Moralne potępienie, brak sankcji
Państwa bałtyckie Silne zaniepokojenie, obawy o własne bezpieczeństwo

Brak zdecydowanej reakcji mocarstw zachodnich na sowiecką agresję miał daleko idące konsekwencje. Nie tylko przypieczętował los Polski, ale także ośmielił Stalina do dalszych działań ekspansjonistycznych w Europie Wschodniej. Ta pasywność Zachodu wobec sowieckiej agresji stała się jednym z kluczowych czynników kształtujących początkową fazę II wojny światowej i późniejszy podział Europy.

Podsumowanie

Atak ZSRR na Polskę we wrześniu 1939 roku był wynikiem tajnego porozumienia z nazistowskimi Niemcami. Sowiecka agresja, choć często pomijana, miała ogromne znaczenie dla losów II wojny światowej i powojennego układu sił w Europie.

Kluczowe aspekty to: pakt Ribbentrop-Mołotow, heroiczna obrona polskich miast, tragiczny los jeńców wojennych, sowiecka propaganda na zajętych terenach oraz bierność mocarstw zachodnich wobec agresji ZSRR. Te wydarzenia ukształtowały przebieg konfliktu i późniejszy podział kontynentu.

5 Podobnych Artykułów

  1. Krematoria w Auschwitz - historia i opis budynków
  2. August Kowalczyk: Cała historia aktora i byłego więźnia Auschwitz
  3. Jak rozpoznać rangę oficera? Niemieckie stopnie wojskowe SS: rady
  4. Andrzej Więckowski o raku: Kontrowersyjne metody leczenia
  5. Urodzony w USA amerykański as myśliwski polskiego pochodzenia Frank Gabreski
tagTagi
shareUdostępnij artykuł
Autor Julianna Pietrzak
Julianna Pietrzak

Odkrywam przeszłość Auschwitz i staram się przekazywać jej historię w emocjonujący sposób. Zapraszam Cię do lektury moich artykułów i podróży w głąb historii.

Oceń artykuł
rating-fill
rating-fill
rating-fill
rating-fill
rating-fill
Ocena: 0.00 Liczba głosów: 0

Komentarze(0)

email
email

Polecane artykuły