Generał Nikodem Sulik był jednym z najbardziej zasłużonych polskich dowódców podczas II wojny światowej. Dowodził 5 Kresową Dywizją Piechoty, walczącą we Włoszech. Po wojnie pozostał na emigracji w Wielkiej Brytanii. Zmarł nagle 14 stycznia 1954 roku w Londynie. Jego pogrzeb stał się manifestacją żołnierskiej solidarności i polskiej wspólnoty na obczyźnie. Kilka dni przed śmiercią Sulik nagrał przemówienie radiowe do młodzieży w kraju, formułując w nim zadanie dla polskiej emigracji.
Życiorys gen. Sulika
Nikodem Sulik urodził się w 1893 roku we wsi Kamienna Stara na Podlasiu. W 1915 roku, po ukończeniu gimnazjum, został wcielony do armii rosyjskiej i skierowany do szkoły oficerskiej. Na froncie I wojny światowej walczył do kwietnia 1918 roku. Dwa miesiące później wstąpił do polskich ochotniczych oddziałów Samoobrony Kresowej. Od stycznia 1919 roku służył już w regularnych oddziałach Wojska Polskiego. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej 1920 roku.
Po zakończeniu wojny pozostał w wojsku jako oficer zawodowy. Służył w różnych jednostkach i garnizonach. Latem 1933 roku przeszedł do Korpusu Ochrony Pogranicza. Tam dowodził kolejno batalionami w Stołpcach, Baranowiczach i Sarnach. W tej ostatniej miejscowości zastał go atak Niemiec na Polskę we wrześniu 1939 roku.
Kampania wrześniowa i konspiracja
Po klęsce wrześniowej Sulik nie poszedł do niewoli niemieckiej. Ukrył się i od razu rozpoczął działalność konspiracyjną. Już w listopadzie 1939 roku został zastępcą komendanta Okręgu Wileńskiego nowo powstałej organizacji Służba Zwycięstwu Polski. Wkrótce potem objął funkcję komendanta tego okręgu. W kwietniu 1941 roku został aresztowany przez Sowietów. Na wolność wyszedł po podpisaniu układu Sikorski-Majski w sierpniu 1941 roku.
Dowództwo 5 Kresowej Dywizji Piechoty
Po uwolnieniu Sulik wstąpił do formowanej przez generała Andersa Armii Polskiej w ZSRR. Razem z armią został ewakuowany do Iranu. Tam w czerwcu 1943 roku objął dowództwo 5 Kresowej Dywizji Piechoty, wchodzącej w skład 2 Korpusu Polskiego dowodzonego przez generała Władysława Andersa.
1 marca 1944 roku Sulik awansował na generała brygady. Na czele 5 Dywizji Piechoty brał udział w całej kampanii włoskiej 2 Korpusu Polskiego. Jego żołnierze walczyli o Monte Cassino, Ankonę i Bolonię. Po zakończeniu działań wojennych w maju 1945 roku dywizja generała Sulika pełniła służbę wartowniczą we Włoszech, strzegąc obozów jenieckich i newralgicznych punktów militarnych.
Generał Sulik cieszył się wielkim autorytetem i szacunkiem swoich podwładnych. Zyskał przydomek "Tata Sulik". Był dowódcą wymagającym, ale sprawiedliwym i dbającym o swoich żołnierzy.
Czytaj więcej: Historia YMCA w Polsce: Początek działalności organizacji w kraju
Bunt Sulika we Włoszech
W 1946 roku sytuacja polityczna wokół przyszłości Polskich Sił Zbrojnych za granicą stała się napięta. Rząd brytyjski uznał komunistyczne władze w Warszawie i naciskał na rozwiązanie armii polskiej na Zachodzie. Wśród polskich żołnierzy panował niepokój i frustracja.
30 maja 1946 roku dowódcy 5 Kresowej Dywizji Piechoty na czele z generałem Sulikiem zbuntowali się przeciwko decyzjom Brytyjczyków. W specjalnym memoriale zażądali gwarancji co do przyszłości polskich żołnierzy i emigrantów. Sprawa stała się głośna jako "Bunt Sulika". Ostatecznie doprowadził on do utworzenia Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia, który zapewniał żołnierzom możliwość pozostania na emigracji.
Życie na emigracji
Po demobilizacji 2 Korpusu Polskiego generał Sulik pozostał na emigracji w Wielkiej Brytanii. Nie miał żadnego cywilnego zawodu, więc trudno było mu znaleźć pracę. Żył skromnie z rodziną w trudnych warunkach materialnych.
Mimo problemów finansowych Sulik aktywnie działał w polskich organizacjach emigracyjnych - kombatanckich, politycznych i harcerskich. W 1953 roku został przewodniczącym Związku Harcerstwa Polskiego na Obczyźnie.
Ostatnie przemówienie do Polaków
Na kilka dni przed śmiercią, w styczniu 1954 roku, Sulik nagrał przemówienie radiowe skierowane do młodzieży w kraju. Apelował w nim, by emigracja starała się uświadomić wolny świat o zagrożeniu ze strony Związku Radzieckiego i komunizmu.
"Cóż możemy zrobić my, żyjący w wolnym świecie? Usiłujemy uświadomić ten świat, że to, co nas spotkało dziś, jutro spotka ich, jeśli w dalszym ciągu będą panowały w wolnym świecie obojętność, sobkostwo i wygodnictwo, a głównie strach przed smokiem kremlowskim" - mówił generał.
Pogrzeb generała w Londynie
Nikodem Sulik zmarł nagle 14 stycznia 1954 roku w Londynie. Jego pogrzeb zgromadził tłumy Polaków i stał się manifestacją żołnierskiej solidarności. Prochy generała i jego żony sprowadzono do Polski dopiero w 1993 roku. Spoczęły na cmentarzu w rodzinnej wsi Sulika - Kamiennej Starej na Podlasiu.
Podsumowanie
Artykuł przybliża sylwetkę i losy generała Nikodema Sulika, jednego z najwybitniejszych polskich dowódców okresu II wojny światowej. Przedstawia jego bogatą karierę wojskową – od szeregowego żołnierza po generała broni. Opisuje walkę Sulika o niepodległość Polski począwszy od I wojny światowej, poprzez wojnę polsko-bolszewicką 1920 roku, kampanię wrześniową 1939 roku, działalność konspiracyjną i udział w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie.
Kluczowym momentem było objęcie przez Sulika dowództwa 5 Kresowej Dywizji Piechoty, z którą odznaczył się w kampanii włoskiej. Artykuł wspomina też o trudnościach, z jakimi borykał się generał na emigracji w Wielkiej Brytanii po wojnie. Przybliża jego zaangażowanie w działalność społeczną i polityczną polskich środowisk na uchodźstwie.
Tekst oddaje hołd generałowi Sulikowi jako nietuzinkowej postaci, która na zawsze zapisała się w historii Polski. Przywołuje dramatyczne karty polskiej historii XX wieku, ukazując je z perspektywy losów konkretnego człowieka.
Lektura pozwala lepiej zrozumieć sytuację Polaków podczas II wojny światowej i tuż po niej. Ukazuje dylematy i heroizm żołnierzy walczących o wolną Polskę w niesprzyjających okolicznościach politycznych.
Tagi
Udostępnij artykuł
