Obóz koncentracyjny i zagłady Auschwitz-Birkenau odegrał kluczową rolę w realizacji nazistowskiego planu eksterminacji europejskich Żydów. Był miejscem systematycznej zagłady setek tysięcy osób narodowości żydowskiej przywożonych tutaj z całej okupowanej Europy. Transporty śmierci kursowały do obozu niemal codziennie, zawożąc tysiące skazanych na śmierć kobiet, mężczyzn i dzieci. Skąd pochodziły ofiary Auschwitz i w jaki sposób organizowano ich deportację do obozu zagłady?
Transport żydów z gett w Generalnym Gubernatorstwie do Auschwitz
Wywózki z getta warszawskiego
Największym źródłem więźniów dla Auschwitz było warszawskie getto. Od lipca 1942 roku rozpoczęto stamtąd masowe wywózki ludności żydowskiej do obozu zagłady. Podczas Wielkiej Akcji likwidacyjnej latem 1942, w ciągu zaledwie dwóch miesięcy, Niemcy wywieźli z getta warszawskiego około 300 tysięcy osób, z czego zdecydowana większość trafiła prosto do komór gazowych Auschwitz. Transporty odbywały się w wagonach towarowych, w bestialskich warunkach. Ludzie byli pakowani po ponad 100 osób do jednego wagonu, bez wody i jedzenia. Podróż trwała od kilku do kilkunastu dni w upale i zaduchu. Wielu nie docierało żywych na miejsce.
Transporty z gett w miastach dystryktu radoszkowskiego
Kolejnym źródłem ofiar dla Auschwitz były mniejsze getta Żydów na terenie dystryktu radoszkowskiego Generalnego Gubernatorstwa. W 1942 roku przeprowadzono masowe deportacje ludności żydowskiej z gett w Częstochowie, Piotrkowie Trybunalskim, Radomsku, Kielcach czy Tomaszowie Mazowieckim. Dziesiątki tysięcy ludzi wywieziono wówczas do obozu Auschwitz. Transporty organizowano w podobny sposób jak z Warszawy – wagonami towarowymi, w warunkach skrajnego zagęszczenia i terroru.
Deportacje z gett w dystrykcie lubelskim
Trzecim głównym obszarem, z którego Niemcy czerpali ofiary dla Auschwitz, był dystrykt lubelski. W 1942 roku rozpoczęto masową likwidację gett w tym regionie. Setki tysięcy Żydów wywieziono z Lublina, Chełma, Zamościa i innych miast. Deportacje przebiegały według wypróbowanego już schematu. Ludzi ładowano na ciężarówki i przewożono na stacje kolejowe, a stamtąd transportowano do obozu zagłady w przepełnionych wagonach towarowych.
Przywożenie Żydów z gett w państwach okupowanych przez III Rzeszę
Transporty z gett w Niemczech
Poza Generalnym Gubernatorstwem, Niemcy organizowali również transporty do Auschwitz z Rzeszy oraz innych krajów okupowanych. Już od 1940 roku trwały systematyczne deportacje ludności żydowskiej z gett w samej III Rzeszy. Setki pociągów z więźniami przyjeżdżały z Hamburga, Frankfurtu, Berlina, Monachium i wielu innych miast. Ludzie byli łapani na ulicach i w mieszkaniach, po czym trafiali do wagonów i wysyłani do obozu zagłady.
Deportacje z gett w krajach bałtyckich
Od 1942 roku trwały również masowe wywózki Żydów z krajów bałtyckich okupowanych przez Niemcy: Litwy, Łotwy i Estonii. Dziesiątki tysięcy osób trafiły wówczas transportami kolejowymi z Wilna, Rygi, Kowna, Tallinna i innych miast bałtyckich do Auschwitz. Ludzie byli łapani na ulicach lub w gettach i siłą ładowani do bydlęcych wagonów.
Wywózki z gett na terenach okupowanej Francji
Również z okupowanej przez Niemców Europy Zachodniej organizowano transporty do obozu zagłady. Od 1942 roku trwały masowe deportacje francuskich Żydów z obozów koncentracyjnych i gett na terenie Francji. Dziesiątki tysięcy osób wywieziono wówczas pociągami z Paryża, Lyon, Nicei, Tuluzy i innych miast. Ludzie byli brutalnie pakowani po kilkadziesiąt osób do wagonu i wysyłani w wielodniową podróż na śmierć.
Zagłada społeczności żydowskich w Europie Zachodniej i Południowej
Deportacje z Węgier
W miarę postępów eksterminacji Żydów w Polsce i III Rzeszy, Niemcy zaczęli organizować transporty także z innych krajów Europy. Od wiosny 1944 roku, po okupacji Węgier, rozpoczęły się stamtąd masowe deportacje do Auschwitz. Setki tysięcy węgierskich Żydów wywieziono wówczas z Budapesztu, Miszkolca, Debreczyna i innych miast. Ludzi łapano na ulicach, w gettach i domach, po czym transportowano w bydlęcych wagonach do obozu zagłady.
Wywózki z Grecji i Jugosławii
Również społeczności żydowskie w Grecji i Jugosławii padły ofiarą transportów do Auschwitz. Od 1943 roku trwały deportacje z Salonik, Aten, Belgradu i Zagrzebia. Dziesiątki tysięcy greckich i jugosłowiańskich Żydów trafiło wówczas do niemieckiego obozu śmierci. Ludzi chwytano na ulicach, w synagogach i domach, po czym siłą ładowano do wagonów towarowych.
Transporty ze Słowacji i Rumunii
Niemcy organizowali również transporty Żydów ze Słowacji i Rumunii – sojuszników III Rzeszy. Od 1942 roku trwały masowe wywózki ludności żydowskiej z tych krajów do Auschwitz. Dziesiątki tysięcy Słowaków i Rumunów trafiło wówczas do obozu śmierci. Deportacje przeprowadzano według wypróbowanego scenariusza – ludzi chwytano i siłą ładowano do wagonów towarowych.
Eksterminacja ludności romskiej i sinti w obozie Auschwitz-Birkenau
Przywożenie Romów z Austrii i Niemiec
Oprócz ludności żydowskiej, ofiarami Auschwitz padły także inne grupy etniczne. W pierwszych latach istnienia obozu osadzano w nim głównie polskich więźniów politycznych. Jednak od 1943 roku Niemcy rozpoczęli masową eksterminację Romów. Do Auschwitz zaczęły wówczas przybywać transporty z Romami z Austrii i Rzeszy. Dziesiątki tysięcy osób deportowano z obozów koncentracyjnych w Dachau, Sachsenhausen, Ravensbrück, Buchenwaldzie i innych miejsc kaźni.
Deportacje Romów z okupowanej Polski
Również Romowie z okupowanej Polski masowo trafiali do Auschwitz. Od 1943 roku Niemcy przeprowadzali obławy na osiedla romskie w Generalnym Gubernatorstwie. Dziesiątki tysięcy polskich Romów wywieziono wówczas do obozu śmierci. Ludzi chwytano bezpośrednio w obozowiskach i taborach, po czym transportowano do Auschwitz, gdzie w większości zaraz po przybyciu mordowano w komorach gazowych.
Transporty Sinti z terytorium Protektoratu Czech i Moraw
Również ludność sinti z Czech trafiła do Auschwitz jako ofiary transportów śmierci. Podobnie jak Romów, także Czechów pochodzenia cygańskiego zaczęto masowo mordować od 1943 roku. Tysiące osób deportowano z obozów koncentracyjnych na terenie Protektoratu Czech i Moraw, takich jak Theresienstadt. Po przybyciu do Auschwitz Sinti podobnie jak Żydzi poddawani byli selekcji i mordowani w komorach gazowych.
Ofiary obozu koncentracyjnego Auschwitz spoza Europy
Jeńcy radzieccy i polscy przywiezieni z obozów jenieckich
Do Auschwitz trafiali nie tylko Żydzi i Romowie, ale także jeńcy wojenni z Armii Czerwonej i Wojska Polskiego. Od 1941 roku Niemcy zaczęli przywozić do obozu transporty z radzieckimi jeńcami z obozów jenieckich. Zsyłano ich tam jako niewolniczą siłę roboczą, jednak warunki były tak fatalne, że większość szybko umierała z głodu i chorób. Do Auschwitz trafiali również polscy jeńcy - żołnierze Armii Krajowej i partyzanci pochwyceni podczas akcji podziemnej walki z okupantem.
Deportacje Ormian i Greków z obozów na Krymie
Wśród ofiar Auschwitz były także mniejszości narodowe z ZSRR deportowane przez Niemców na Krym, a stamtąd przetransportowane do obozu zagłady. W 1943 roku do Auschwitz przywieziono kilka transportów z Ormianami i Grekami. Byli to cywile schwytani przez Niemców na okupowanych terenach Związku Radzieckiego, których następnie przesiedlono na Krym, po czym część z nich trafiła do Auschwitz jako niewolnicza siła robocza.
Wywózki Arabów i Tatarów Krymskich z Ukrainy
Innymi ofiarami spoza Europy byli Tatarzy krymscy i cywilni jeńcy arabskiego pochodzenia z Armii Czerwonej. Kilkanaście transportów z Krymskimi Tatarami przywieziono do Auschwitz z okupowanej Ukrainy w 1944 roku. Natomiast Arabowie trafili tutaj z obozów jenieckich, do których trafili jako żołnierze lub ochotnicy walczący po stronie Związku Radzieckiego. Podobnie jak inne grupy, również oni służyli w Auschwitz jako niewolnicza siła robocza.
Organizacja transportów kolejowych do obozu zagłady Auschwitz-Birkenau
Procedury selekcji i ładowania ofiar do wagonów
Niemcy opracowali precyzyjny system organizacji transportów do Auschwitz. Po schwytaniu i zgromadzeniu ofiar w gettach lub obozach przeprowadzano selekcję dzieląc ludzi na tych przeznaczonych do zagazowania oraz zdolnych do pracy. Po selekcji ludzi gromadzono na placach lub dworcach, a następnie w brutalny sposób pakowano do wagonów towarowych. Do każdego wagonu wbijano ponad 100 osób, bez względu na płeć czy wiek.
Warunki panujące podczas transportu do obozu
Warunki panujące w wagonach podczas transportu do Auschwitz były nieludzkie. W upchniętych i dusznym wagonach ludzie nie mieli możliwości zaspokojenia podstawowych potrzeb fizjologicznych. Brakowało powietrza, wody i
Podsumowanie
Transporty do Auschwitz odegrały kluczową rolę w realizacji hitlerowskich planów eksterminacyjnych. Co najmniej 1,3 miliona ludzi przywieziono do obozu zagłady koleją z całej okupowanej Europy. Główną grupą ofiar byli Żydzi deportowani z gett w Polsce, Niemczech i innych krajach. Ale oprócz nich do Auschwitz trafiali też Romowie, jeńcy radzieccy i polscy, Ormianie, Grecy, Tatarzy i Arabowie. Niemcy zbudowali sprawny system organizacji transportów kolejowych. Po selekcji i załadowaniu do wagonów ludzie podróżowali w bestialskich warunkach do obozu śmierci. Dla zdecydowanej większości z nich była to ostatnia podróż w życiu.
Tagi
Udostępnij
